Βοτανικές ονομασίες φυτών vs Κοινές ονομασίες

Οι κοινές ονομασίες φυτών

Τα κοινά ονόματα των φυτών ή αλλιώς οι κοινές ονομασίες φυτών, που ονομάζονται επίσης λαϊκές ονομασίες, τοπικά ονόματα και ονόματα χωρών, είναι τα ονόματα που χρησιμοποιούνται για να αναφέρονται σε συγκεκριμένα φυτά σε αντίθεση με τις επιστημονικές ονομασίες. Η χρήση τους μπορεί να περιοριστεί σε μια μικρή φυλή που έχει μια μοναδική διάλεκτο, μια πόλη, μια επαρχία, μια περιοχή ή μια χώρα. Άλλες φορές, συχνά στα αγγλικά, χρησιμοποιούνται με μεγάλη διεθνή αναγνώριση. Πολλές δημοσιεύσεις διαχωρίζουν τις κοινές αγγλικές ονομασίες από τις λαϊκές ονομασίες.

ενημέρωση: 24 Ιανουαρίου 2019

Και τα πέντε αυτά φυτά έχουν την ίδια κοινή ονομασία στα αγγλικά: money plant. Η οποία μεταφράστηκε με τον ίδιο τρόπο μεταφερόμενη σε άλλες γλώσσες. Π.χ.: planta de dinero στα ισπανικά, geldbaum στα γερμανικά και geldboom στα ολλανδικά.

Οι επιστημονικές ονομασίες φυτών

Οι βοτανικές ονομασίες των φυτών, αλλιώς και επιστημονικές ονομασίες ή λατινικές ονομασίες ή διωνυμικές ονομασίες ή απλά διώνυμο, είναι το λατινικό όνομα που δίνεται σε κάθε μεμονωμένο είδος φυτού με βάση ένα διεθνές σύστημα ταξινόμησης που ονομάζεται Διεθνής Κώδικας Βοτανικής Ονοματολογίας (ICBN) και είναι ένα σύνολο κανονισμών που καθορίζει την ονομασία των διαφόρων ταξινομικών βαθμίδων των φυτών. Κάθε είδος φυτού αποκτά τη δική του διωνυμική ονοματολογία. Η διωνυμική ονοματολογία είναι στη βιολογία η επίσημη μέθοδος ονοματοδοσίας των ειδών. Αφού προτάθηκε η λογική του διώνυμου, τα επιστημονικά ονόματα των ειδών σχηματίζονται από το συνδυασμό δύο όρων: το όνομα του γένους (το όνομα) και το όνομα του είδους (το επίθετο). Στην περίπτωση που υπάρχει και τρίτη λέξη αυτή αποτελεί διευκρίνηση του υποείδους ή της ποικιλίας του συγκεκριμένου φυτού.

• Η επιστημονική ονομασία γράφεται πάντα με πλάγια γράμματα.
• Το πρώτο γράμμα του πρώτου όρου, δηλαδή του ονόματος του γένους, είναι κεφαλαίο ενώ ο δεύτερος όρος, το όνομα του είδους δηλαδή, γράφεται με πεζά. Παράδειγμα: Ceropegia haygarthii.
• Το επιστημονικό όνομα πρέπει να γράφεται ολοκληρωμένο όταν αναφέρεται για πρώτη φορά. Στη συνέχεια μπορεί να γράφεται μόνον το αρχικό του γενικού ονόματος, για παράδειγμα το Ceropegia radicans θα γίνει C. radicans.
• Δίπλα από την ονομασία μετά από κόμμα γράφεται το όνομα του ερευνητή που περιέγραψε και κατέγραψε πρώτος το είδος ή το υποείδος και αμέσως μετά η χρονολογία καταγραφής. Παράδειγμα: Ceropegia radicans, Schltr., 1894.
• Η γραφή του ονόματος του ερευνητή μέσα σε παρένθεση υποδηλώνει ότι το παρόν γένος του είδους είναι διαφορετικό από το αρχικό. Παράδειγμα: Stapelia paniculata subsp. scitula (L.C.Leach) Bruyns.

Με αυτό τον τρόπο, έχουμε μια συνολική εικόνα πολλών παραμέτρων για κάθε είδος φυτού.

Πλεονεκτήματα χρήσης κοινών ονομασιών

Το κύριο πλεονέκτημα της χρήσης κοινών ονομασιών στα φυτά, είναι η ευκολία χρήσης και η κοινή κατανόηση σε ορισμένες γεωγραφικές περιοχές και, αντίθετα, η αποφυγή της σύγχυσης μεταξύ των λαϊκών ανθρώπων που δεν καταλαβαίνουν τη λατινική γλώσσα και τις λατινικές ονομασίες φυτών. Τα λατινικά ονόματα είναι επίσης δύσκολο να απομνημονευθούν σε αρκετές περιπτώσεις. Για τους λόγους αυτούς, ορισμένοι οργανισμοί και κυβερνητικές υπηρεσίες προσπαθούν να δημιουργήσουν μια λίστα με επίσημα ονόματα με βάση τη μητρική ή την επίσημη γλώσσα της χώρας.

Όσον αφορά στον τομέα της γεωργίας, θα είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα για όσους ασχολούνται με τη διάδοση ή την εκμάθηση των θεμελιωδών στοιχείων των καλλιεργειών και των εργαζομένων στον τομέα της γεωργικής ανάπτυξης, αν είναι επίσης εξοικειωμένοι με τις κοινές ονομασίες των φυτών. Επίσης, δεν είναι πρακτικό και είναι μάλλον παράλογο, να προσπαθήσουμε να πείσουμε τον γεωργό ή έναν λαϊκό να απομνημονεύσει και να χρησιμοποιήσει επιστημονικές ονομασίες.

Μειονεκτήματα χρήσης κοινών ονομασιών

Το πρόβλημα των επινοημένων ονομασιών: Από την άλλη, τα κύρια μειονεκτήματα είναι ότι, πολλές κοινές ονομασίες φυτών προκαλούν σύγχυση όχι μόνο τοπικά αλλά και διεθνώς. Οι χειρότεροι, αδίστακτοι επιχειρηματίες στον χώρο πώλησης φυτών μπορούν εύκολα να επινοήσουν κοινές ονομασίες για προσωπικό κέρδος, με πλήρη αδιαφορία για το πιθανό πλήγμα, σε οικονομικό ή φυσικό επίπεδο, που μπορούν να προκαλέσουν.

Πολλές ονομασίες για ένα είδος φυτού: Οι κοινές ονομασίες μπορεί να διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή, ακόμα και εντός περιφερειών. Δεν υπάρχουν κανόνες για τις τετριμμένες (κοινές) ονομασίες στα αγγλικά. Αυτό σημαίνει ότι αυτές οι ονομασίες, σε αντίθεση με τις βοτανικές ονομασίες, δεν μπορούν να θεωρηθούν ακριβείς.

Διαφορετικά είδη φυτών έχουν την ίδια κοινή ονομασία: Επιπρόσθετα, πολλές κοινές ονομασίες δεν είναι μοναδικές για ένα συγκεκριμένο είδος φυτού. Διαφορετικά είδη φυτών (φυτά που ίσως δεν σχετίζονται ακόμη) μπορεί να έχουν την ίδια κοινή ονομασία.

Δεν υπάρχουν κοινές ονομασίες για όλα τα είδη φυτών: Εάν κάποιος βασιστεί στις κοινές ονομασίες θα πρέπει να εξοικειωθεί με τη χρήση της λατινικής ονομασίας, διότι πολλά φυτά δεν έχουν κοινή ονομασία.

Τόσο η Dracaena sanderiana όσο και το Chlorophytum comosum εχουν την ίδια κοινή ονομασία. Μια κοινή ονομασία για δύο τόσο διαφορετικά φυτά μόνο σύγχυση μπορεί να προκαλέσει.

Πλεονεκτήματα χρήσης επιστημονικών ονομασιών

Βοτανική ονομασία για όλα τα είδη φυτών: Όλα τα καταγεγραμμένα φυτά έχουν μια βοτανική ονομασία. Σε αντίθεση, πολλά φυτά δεν έχουν κοινή ονομασία.

Μοναδική ονομασία για ένα μόνο είδος φυτού: Κάθε είδος φυτού έχει τουλάχιστον μία μοναδική βοτανική ονομασία (ή επιστημονικό όνομα ή λατινικό όνομα ή διώνυμο). Αυτό σημαίνει ότι κάθε βοτανική ονομασία αναφέρεται σε ένα μόνο είδος φυτού. Ορισμένα φυτά μπορεί να έχουν περισσότερα από ένα βοτανικά ονόματα, ωστόσο αυτό δεν είναι πολύ συνηθισμένο.

Επίλυση προβλημάτων γλώσσας: Διαφορετικές χώρες έχουν διαφορετικό σύνολο κοινών ονομασιών για τα φυτά. Λόγω της διαφοράς στη γλώσσα και τον πολιτισμό, θα ήταν πολύ δύσκολο να εντοπιστούν τα διαφορετικά είδη φυτών. Μια βοτανική ονομασία επιλύει αυτό το πρόβλημα γλώσσας και αποτρέπει τους ανθρώπους από τη σύγχυση των διαφορετικών ειδών φυτών.
Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα κοινό παχύφυτο, την Crassula ovata η οποία έχει τουλάχιστον 13 κοινές ονομασίες σε 10 γλώσσες. Είναι γνωστή ως: jade plant, lucky plant, money plant, money tree στα Αγγλικά. Ως paradistræ στα Δανικά. Ως フチベニベンケイ στα Ιαπωνικά. Ως geldbaum στα Γερμανικά. Ως geldboom στα Ολλανδικά. Ως majomfa στα Ουγγρικά. Ως grubosz jajowaty στα Πολωνικά. Ως paradisträd στα Σουηδικά. Ως rahapuu στα Φινλανδικά και ως jejkojta tołsćinka στα Τσεχικά. Θα ήταν αδύνατον να επικοινωνήσουν άτομα από διαφορετικές χώρες εάν δεν υπήρχε η επιστημονική ονομασία του φυτού.

Δίνει υποδείξεις του γένους και του είδους του φυτού: Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η επιστημονική ονομασία σχηματίζεται από το συνδυασμό δύο όρων: το όνομα του γένους και το όνομα του είδους. Συνεπώς, εάν πάρουμε για παράδειγμα τη λατινική ονομασία του φυτού Aeschynanthus radicans, το επίθετο radicans μας πληροφορεί αυτομάτως, ότι το εν λόγω φυτό ριζοβολάει εύκολα. Η ετυμολογία της ονομασίας του γένους δε: Aeschynanthus, έχει καθαρά ελληνικές ρίζες: αρχαία ελλην. αισχύνη + άνθος, που αναφέρεται στο σχήμα και στο κόκκινο χρώμα των λουλουδιών. Την ίδια πληροφορία παίρνουμε και για ένα άλλο φυτό από άλλο γένος, την Ceropegia radicans. Ότι δηλαδή και αυτή ριζοβολά εύκολα.

Επιπροσθέτως, άλλα πλεονεκτήματα της χρήσης βοτανικών ονομασιών περιλαμβάνουν και τα ακόλουθα:

1. Δίνουν ζωτικές πληροφορίες σχετικά με τη σχέση του φυτού με άλλα είδη σύμφωνα με τις διάφορες κατηγορίες. Όπως το παράδειγμα που αναφέρθηκε προηγουμένως για τα διαφορετικά φυτά με ένα κοινό χαρακτηριστικό, ότι ριζοβολούν εύκολα.
2. Μπορεί επίσης να δώσει πληροφορίες για το πού φύεται το φυτό (1) ή πληροφορίες για την εμφάνισή τους, πώς φαίνεται (2). Παράδειγμα (1): Chlorophytum filipendulum subsp. amaniense. Η ονομασία του επιθέτου προέρχεται από την περιοχή Αμάνι, στην οποία το εν λόγω φυτό φύεται. Παράδειγμα (2): το επίθετο pumilus που υποδηλώνει ότι το φυτό είναι νάνος (Ficus pumila ‘Variegata’, Kalanchoe pumila).
3. Τα λατινικά - υπό αυτό το πλαίσιο - έχουν επίσης το πλεονέκτημα να είναι μια διεθνής γλώσσα επικοινωνίας.
4. Οι λατινικές ονομασίες ελέγχονται από διεθνείς κανόνες. Για τα καλλιεργούμενα φυτά υπάρχει ο Διεθνής Κώδικας Ονοματολογίας των Καλλιεργούμενων Φυτών.
5. Η επιστημονική ονομασία, ή βοτανική ονοματολογία, ρυθμίζεται από τον Διεθνή Κώδικα Βοτανικής Ονοματολογίας.
6. Καθοδηγείται, κατά κάποιο τρόπο, από τους διεθνείς κανόνες ονοματολογίας.
7. Οι ονομασίες είναι οι ίδιες για όλους τους ανθρώπους παγκοσμίως, ανεξαρτήτως γεωγραφικών ή γλωσσικών διαφορών.
8. Τα ονόματα είναι ομοιόμορφα διωνυμικά, δηλαδή αποτελούνται από δύο μέρη, ένα όνομα γένους και ένα όνομα είδους.
9. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των επιστημονικών ονομασιών είναι η ακρίβειά τους.
10. Οι βοτανικές ονομασίες είναι περιγραφικές των φυτών στα οποία αναφέρονται· αν και τα άτομα που δεν είναι εξειδικευμένα στα λατινικά δεν το εκτιμούν. Ωστόσο, πολλές βοτανικές ονομασίες έχουν ελληνογενή ρίζα, οπότε αυτό βοηθά ιδιαιτέρως τους γνωρίζοντες την ελληνική γλώσσα.

«Όσοι εξακολουθούν να αγνοούν την λατινική γλώσσα δεν έχουν καμία σχέση με την μελέτη της Βοτανικής» – John Berkenhout

Μειονεκτήματα χρήσης επιστημονικών ονομασιών

Η χρησιμότητα των βοτανικών ονομάτων περιορίζεται από το γεγονός ότι οι ταξινομικές ομάδες δεν έχουν καθοριστεί σε μέγεθος· μια ταξινομική βαθμίδα μπορεί να έχει μια περιγραφή που ποικίλλει.
Η ομάδα μιας συγκεκριμένης βοτανικής ονομασίας στην οποία αναφέρεται, μπορεί να είναι αρκετά μικρή σύμφωνα με μερικούς ανθρώπους και αρκετά μεγάλη σύμφωνα με άλλους. Αυτό θα εξαρτηθεί από την εκάστοτε ταξινομική άποψη ή το εκάστοτε ταξινομικό σύστημα.

Π.χ.: Η παραδοσιακή άποψη για την οικογένεια Malvaceae περιλαμβάνει πάνω από χίλια είδη, αλλά σε μερικές σύγχρονες προσεγγίσεις περιέχει πάνω από τέσσερις χιλιάδες είδη.

1. Ορισμένες βοτανικές ονομασίες αναφέρονται σε ομάδες που είναι πολύ σταθερές (για παράδειγμα, Equisetaceae, Magnoliaceae), ενώ για άλλα ονόματα απαιτείται προσεκτικός έλεγχος για να διαπιστωθεί ποια περιγραφή χρησιμοποιείται (για παράδειγμα Fabaceae, Scrophulariaceae, Urticaceae κλπ.).
2. Τα λατινικά ονόματα είναι επίσης δύσκολο να απομνημονευθούν. Για τους λόγους αυτούς, ορισμένοι οργανισμοί και κυβερνητικές υπηρεσίες προσπαθούν να δημιουργήσουν μια λίστα με επίσημα ονόματα με βάση τη μητρική ή την επίσημη γλώσσα της χώρας.
3. Για τους απλούς ανθρώπους που δεν είναι εξοικειωμένοι με τα λατινική γλώσσα δεν βγάζουν νόημα· ωστόσο, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, πολλές βοτανικές ονομασίες έχουν ελληνογενή ρίζα, οπότε αυτό βοηθά ιδιαιτέρως όλους εμάς που γνωρίζουμε την ελληνική γλώσσα.

Εν κατακλείδι, αν και αρχικά φαντάζει δύσκολο να μάθουμε τις βοτανικές ονομασίες των φυτών, ωστόσο αυτό θα αποδειχθεί σωτήριο σε μήκος χρόνου, κυρίως για όσους από εμάς ασχολούνται συστηματικά με τη φροντίδα φυτών. Μιλώντας σε προσωπικό επίπεδο, δεν είχα καμία ιδέα από λατινικά, δεν ακολούθησα κάποια τέτοια κατεύθυνση μιας και πήγα σε τεχνικό λύκειο. Ωστόσο - και επειδή προσωπικά λατρεύω την προφορά αυτής της γλώσσας - με βοήθησε αφάνταστα η έρευνα στη μεταγραφή των διωνυμικών ονομάτων των φυτών από αγγλικά σε ελληνικά. Έτσι έμαθα πολλά πράγματα για τα φυτά, έκανα συνδυασμούς και μπόρεσα να κατανοήσω τον τρόπο της αρχικής ονοματοδοσίας τους.

.